Nói đến font chữ bất cứ một designer nào cũng hiểu rõ tầm quan trọng của nó rồi đúng không nào? Hiện nay chỉ cần gõ vào một địa chỉ web cung cấp font chữ phổ biến, ví dụ như Dafont là bạn đã có thể tìm thấy hàng ngàn font chữ đẹp lung linh rồi. Tuy nhiên điều đáng nói ở đây là những font chữ này không thể viết được tiếng Việt có dấu. Thế nên chúng ta cần phải Việt hóa chúng để có thể sử dụng chúng vào việc gõ tiếng Việt có dấu khi design.

Hiện tại, Việt Designer đang lập thêm một dự án về website chuyên cung cấp font chữ Việt hóa. Website có địa chỉ là http://font.vietdesigner.net/, và địa chỉ Fanpage để cho bạn tiện cập nhật font mới là: http://www.facebook.com/VietFont. Với đội ngũ các designer nhiệt huyết, mình tin rằng website sẽ là nơi cung cấp font chữ Việt hóa hàng đầu và đáng tin cậy dành cho các designer.

Để mở đầu sự kiện này, mình xin trích dẫn một bài viết về cách sử dụng phần mềm Fontlab Studio để Việt hóa font chữ của một thành viên trong team, dựa trên 1 bài viết về Fontlab của iDesign.

Đa phần chúng ta sử dụng phần mềm Fontlab Studio để tạo ra các Font chữ có thể viết được tiếng Việt trên nền các Font có sẳn (hay còn gọi là Việt hóa các Font) nên bài viết này mình chủ yếu hướng dẫn cách tạo thêm các chữ trong một font để có thể gõ tiếng Việt, ví dụ như: Ô, Ơ, Ư, Ê,…

Đầu tiên các bạn cần tải phần mềm này về! Ở đây mình chuẩn bị sẵn phiên bản Fontlab Studio 5.04 đầy đủ thuốc men.

Sau khi cài đặt xong, các bạn khởi động FontLab Studio lên.

Vì mỗi chữ khi bạn đánh ra được ký hiệu bởi 1 dòng mã. Vì thế khi edit font bạn cần có một font chữ (bất kỳ) có thể gõ tiếng Việt để đối chiếu, qua đó bổ xung thêm chữ vào font không có các dấu dùng trong tiếng Việt.

Trong hướng dẫn này mình sẽ thêm các dấu vào font Broadway, và lấy font Arial (có thể gõ tiếng Việt) để đối chiếu.

Đầu tiên chọn File > Open (mình thì mình cứ phải Open Installed mới mở được) và mở 2 font Broadway và Arial.

Tại bảng font Arial, kéo chuột xuống gần dưới cùng, bạn thấy các chữ có dấu dành cho tiếng Việt nằm nhóm với nhau, như Â, â..cho mình Ỹ, ỹ. Trên mỗi một chữ đều có một unicode tương ứng với nó.

Ví dụ Ạ = 1EA0, Ả = 1EA2 …

Như vậy tại bảng font Broadway chắc chắn thiếu những chữ này, vì thế ta mới không gõ được tiếng Việt.

Tại bảng font Broadway bạn nhấn Ctrl + F (tìm kiếm). Tại box tìm kiếm bạn chọn vào menu thả đầu tiên, và chọnUnicode Index, bạn gõ vào ô tìm kiếm là 1EA2 – trong ô vuông bên phải sẽ hiện ra chữ tương ứng với mã Unicode đó.

Bạn nhấp chọn Create unexisting glyph và bấm OK. Sau đó trong bảng font Broadway sẽ có thêm ô có chữ ả nhưng chưa có dấu. Đây chính là việc bạn cần làm.

Bạn có thể tự vẽ thêm dấu hỏi bằng cách click đúp vào ô 1EA2. Chữ A hiện ra (chưa có dấu hỏi ở trên). Trong bảng Tool bên tay phải, các công cụ để tạo và edit của Fontlab được thể hiện tương tự như phần mềm Illustrator.

(Tiện lợi hơn bạn có thể Decompose chữ a, rồi copy bỏ qua Illustrator, rồi thêm dấu tại Illustrator sau đó copy ngược lại. Ở đây mình không vẽ dấu mới mà mở chữ ả của font Arial rồi copy dấu hỏi của nó paste vào chữ A tại font Broadway]. Nhớ chỉnh lại vị trí sao cho hợp lý.

Sau khi để dấu hỏi hợp lý bạn chọn Tool > Hints & Guides > Auto Hinting (phím tắt F7).

Như vậy bạn đã tạo xong chữ Ả. Cứ vậy bạn cứ bật bảng font Arial để lấy số Unicode và gõ nó vào khi Ctrl + F tại bảng font Broadway, rồi thêm dấu cho phù hợp.

Sau khi tạo thấy đã đủ, bạn cần kiểm tra xem còn thiếu chữ nào không. Bạn vào Window > New Metrics Window. Trong bảng này bạn hãy viết thử  vài dòng tiếng Việt rồi paste vào đó.

Bạn hãy chú ý những chữ nào còn thiếu sẽ không hiện đc đủ trên bảng, giống như bạn gõ tiếng Việt đối với một font không hỗ trợ tiếng Việt vậy.

Bạn để ý dòng chữ nhỏ ở dưới cùng, dòng này thông báo cho bạn biết mỗi chữ có dấu đặc biệt được ký hiệu bằng Unicode gì, bạn thông qua đó Ctrl+F rồi gõ Unicode vào để tạo chữ còn thiếu. (Hoặc đơn giản nhưng lâu lắc hơn là dòm lại mã uni bên Font Arial :D) Mà nhớ là test cả chữ HOA nữa nhé.

Sau khi kiểm tra thấy không thiếu chữ nào, lúc này bạn có thể nhập các thông số về tác giả, bản quyền trong File > Font info.

Với việc thêm dấu vào font có sẵn nên chúng ta không nên chỉnh sửa gì trong này. Nhưng nếu bạn tạo mới 1 font hoàn toàn bạn có thể đặt tên và ghi rõ họ tên, phiên bản, ngày thiết kế… (khuyến khích thêm chữ UVF phía trước tên Font hiện tại. Để chúng ta dễ dàng tìm thấy 1 font đã Việt hóa, mã là Uni trong quá trình design. Vd: UVF Helvetica LT Std, UVF Memoriam Pro, …)

Việc cuối cùng để hoàn tất một font là bạn chọn File > Generate font, rồi lưu font tại một nơi nào đó, sau đó bạn cài đặt font mới như bình thường. (Mình thì cứ phải lưu trong cái folder Studio mới được).

Bạn có thể tham khảo thêm video hướng dẫn tại đây

Đến đây xem như công việc của chúng ta đã hoàn thành. Khi nào hoàn thành xong 1 Font chữ, bạn có thể share font đó + hình ảnh minh họa trên Fanpage của Việt Font tại địa chỉ: http://www.facebook.com/fontviet, hoặc nếu như bạn có thắc mắc gì cũng có thể vào page này để hỏi nhé!

MỘT SỐ ĐIỀU ĐÁNG CHÚ Ý KHÁC

Bạn nên thống nhất các khoảng cách từ chữ cho mình dấu, ví dụ từ chữ a, o, e mình dấu hỏi phải bằng nhau, hay các dấu sắc, huyền phải giống nhau và khoảng cách từ dấu mình chữ bằng nhau (chú ý xem cách sắp xếp các dấu tại font Myria Pro, Arial,…).

Một lưu ý khác là 3 đường màu ghi nét đứt là những đường rất quan trọng. Trong đó đường ngang chính là baseline để chữ nằm trên đó, 2 đường đứng trước và sau chữ chính là khoảng cách của nó với chữ đứng trước và đứng sau.

Đối với những ô hoàn toàn mới thì 2 đường ghi đứng sẽ đứng nhập làm 1, bạn chỉ cần nhấp chuột kéo là đường (khoảng cách với chữ sau) sẽ dịch chuyển theo ý bạn. Trong 1 vài trường hợp cần tạo ký tự mới ( chủ yếu là copy từ chỗ này sang chỗ khác thì sẽ chỉ có 1 đường bên trái, bạn kéo ấn vào rồi kéo ra sao cho giống ở chỗ bạn copy ký tự ấy là được.

Các font đều có 1 bộ vài mũ dấu đi kèm , các bạn có thể copy rồi paste cho lẹ (dĩ nhiên là vẫn có trường hợp không có dấu).